Ο κόσμος αλλάζει, και αλλάζει με ρυθμούς που κάνουν ακόμη και τους πιο αισιόδοξους να κλονίζονται. Η Αμερική, με τον Ντόναλντ Τραμπ στο τιμόνι της, αποφάσισε πως η μόνη ατζέντα που έχει σημασία είναι το “America First” – γιατί να ενδιαφέρεται άλλωστε για τις διεθνείς συμφωνίες, τη σταθερότητα του κόσμου ή την ενότητα της Δύσης; Αυτά είναι πολυτέλειες όταν το μόνο που μετράει είναι η κοντόφθαλμη οικονομική κυριαρχία και η επιστροφή σε έναν πολιτικό πρωτογονισμό που κάνει το Ρομαντισμό να μοιάζει με ρεαλιστική στρατηγική.
Οι τελευταίες 8 δεκαετίες υπήρξαν μια άβολη περίοδος σταθερότητας, όπου οι χώρες του δυτικού κόσμου συνεργάζονταν, μοιράζονταν βάρη και προχωρούσαν μαζί – με όλα τα προβλήματά τους, ναι, αλλά τουλάχιστον με μία βασική κατανόηση του τι σημαίνει κοινό συμφέρον. Ο Τραμπ και η διοίκησή του σπάσανε αυτή τη “βαρετή” συνέχεια με την ίδια λεπτότητα που ένας ταύρος εισβάλλει σε μαγαζί με πορσελάνες. Η εσωστρέφεια και ο άκρατος συντηρητισμός μεταμόρφωσαν τις ΗΠΑ σε μια χώρα που πλέον δεν ενδιαφέρεται να διατηρήσει την ηγεμονική της θέση μέσω συνεργασιών, αλλά με εκβιασμούς, απομονωτισμό και ωμές οικονομικές απειλές.
Η Ευρώπη, από την άλλη, βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης. Ασύνδετη, αποπροσανατολισμένη και αλαφιασμένη, ψάχνει να βρει ποια είναι η θέση της σε έναν κόσμο που πλέον δεν λειτουργεί όπως άλλοτε. Η αποστασιοποίηση των ΗΠΑ από τις ευρωπαϊκές υποθέσεις αποκάλυψε το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόβλημα: δεν υπάρχει ηγεσία. Δεν υπάρχει κάποιος Τσόρτσιλ να εμπνεύσει, να κινητοποιήσει και να δώσει κατεύθυνση. Αντιθέτως, η Ευρώπη μοιάζει με μια λέσχη αμήχανων διπλωματών που αναρωτιούνται αν είναι ακόμα μέλη της ίδιας παρέας.
Και εν τω μεταξύ, η Ρωσία και η Αμερική φαίνεται να μοιράζονται μια κοινή αντίληψη για το πώς πρέπει να λειτουργεί ο κόσμος – τουλάχιστον στο επίπεδο της ρητορικής και της εξυπηρέτησης συμφερόντων. Θυμίζει λίγο την εποχή της σύμπραξης Ρούσβελτ-Στάλιν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη μικρή λεπτομέρεια ότι ο Ζελένσκι δεν είναι Τσόρτσιλ, και η Ευρώπη δεν έχει κάποιον να παίξει αυτόν τον ρόλο.
Η ασφάλεια της ηπείρου είναι ήδη σε κρίσιμο σημείο. Οι Ευρωπαίοι μπορεί να μην το καταλαβαίνουν, μπορεί να τους φαίνεται ως κάτι μακρινό, αλλά η πραγματικότητα είναι πως το περιβάλλον ασφαλείας έχει γίνει πιο ασταθές από ποτέ. Οποιοδήποτε λάθος στη διαχείριση της κατάστασης δεν πρόκειται να συγχωρεθεί. Αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη είναι μια ενιαία στρατηγική άμυνας, ένας κοινός μηχανισμός ασφάλειας και στρατού που θα λειτουργεί αποτρεπτικά και θα στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η ασφάλεια είναι συλλογική υπόθεση.
Και τέλος, ας μιλήσουμε για τα χρήματα, γιατί στην τελική, εκεί καταλήγουν όλα. Η πραγματική μάχη δεν γίνεται για την “ελευθερία” ή τη “δημοκρατία” – αυτά είναι ωραίες λέξεις για τις προεκλογικές ομιλίες. Η ουσία βρίσκεται στους φυσικούς πόρους και στις επιχειρήσεις. Η Ουκρανία δεν είναι μόνο μια χώρα που αντιστέκεται, είναι ένας γεωπολιτικός θησαυρός, γεμάτος φυσικές γαίες και πόρους που όλοι θέλουν να εκμεταλλευτούν. Και καθώς οι εμπορικές ισορροπίες αλλάζουν, πλησιάζει η στιγμή που η Ευρώπη θα πρέπει να επανεξετάσει τις εμπορικές της σχέσεις και να αρχίσει να αντικαθιστά τα αμερικανικά προϊόντα με ευρωπαϊκά ή, τουλάχιστον, με προϊόντα από σταθερούς συμμάχους.
Συμπέρασμα; Ο κόσμος δεν κινείται πλέον με βάση κάποια ιδεολογία ή αξιακό σύστημα. Κινείται με βάση την ωμή δύναμη και το χρήμα. Η Ευρώπη καλείται να επιλέξει αν θα συνεχίσει να παίζει τον ρόλο του αποσβολωμένου θεατή ή αν θα διαμορφώσει το δικό της μέλλον, πριν της το επιβάλλουν άλλοι.